Ο κόσμος είναι ένα ενδιαφέρον μέρος, και τα νήπια (και τα μικρά παιδιά) τον ανακαλύπτουν εξερευνόντας τον, με όλες τους τις αισθήσεις ακόμα και την γεύση και την αφή. Είναι λοιπόν αναπόφευκτο να προσπαθήσουν να “δοκιμάσουν” οτιδήποτε βρίσκεται στο άμεσο οπτικό τους πεδίο. Για αυτόν τον λόγο, η πλειονότητα περιστατικών κατάποσης ξένου σώματος, αφορά ηλικίες 6μηνών – 6ετών και το 98% και περιλαμβάνει γνώριμα αντικείμενα όπως κέρματα, παιχνίδια, κοσμήματα, μπαταρίες και μαγνήτες
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Συνήθως τα παιδιά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και προσέρχονται με τους γονείς λόγω της μαρτυρίας ή της υποψίας κατάποσης ξένου σώματος
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα όπως αίσθημα πνιγμονής, σιελόρροια, έμετος, δυσφαγία / άρνηση λήψης τροφής, συριγμός ή αναπνευστική δυσχέρεια. Για την εκτίμηση αυτών των περιστατικών, λαμβάνεται το κλινικό ιστορικό, καταγράφεται η ώρα κατάποσης, το είδος και μέγεθος του αντικειμένου ενώ ακολουθεί κλινική εξέταση και ανάλογα με το περιστατικό, ακτινολογικός έλεγχος (α/α θώρακος – κοιλιάς) για την εντόπισή του (αεροφόροι οδοί – οισοφάγος - στόμαχος)
Αν και ~65% των υλικών είναι ακτινοσκιερά, υπάρχουν αρκετά (π.χ. γυαλί – πλαστικό – ξύλο) τα οποία δεν “φαίνονται” στην ακτινογραφία , οπότε σε ισχυρή υποψία ή επί κλινικών συμπτωμάτων, είναι αναγκαία η περεταίρω εξέταση από ΩΡΛ ή η διενέργεια ενδοσκόπησης, και σπανιότερα άλλης απεικονιστικής εξέτασης
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Τα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν είναι :
1. Το ξένο σώμα (λόγω του υλικού του) χρειάζεται αφαίρεση?
2. Μπορεί να αποβληθεί μόνο του?
3. Με ποιον τρόπο πρέπει να αφαιρεθεί?
Τα ξένα σώματα σε ποσοστό 80-90% αποβάλλονται με τις κενώσεις.
Σε ένα μικρότερο ποσοστό (της τάξης 10-20%) μπορεί να χρειαστεί ενδοσκοπική ή βρογχοσκοπική παρέμβαση από εξειδικευμένο παιδοχειρουργό, παιδογαστρεντερολόγο ή ΩΡΛ (ανάλογα με την θέση και την φύση του σώματος) ενώ σε χειρουργείο καταφεύγει λιγότερο του 1%.
-Ενσφηνωμένα ξένα σώματα σε φάρυγγα ή υποφάρυγγα (πχ κόκαλο από ψάρι – κοτόπουλο) ή στις αεροφόρους οδούς (π.χ. τραχεία) αφαιρούνται άμεσα από τον ΩΡΛ ή τον εξειδικευμένο παιδοχειρουργό με άκαμπτο βρογχοσκόπιο.
-Η αφαίρεση ξένου σώματος ενσφηνωμένου στον οισοφάγο, θεωρείται επείγουσα και πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός 24/ωρου, εξαιτίας αυξημένης πιθανότητας διάτρησης.
Όσο αφορά το υλικό των ξένων σωμάτων δίδεται ειδική προσοχή Στις παρακάτω κατηγορίες:
-Οι μικρές (στρογγυλές) μπαταρίες (λιθίου) πρέπει να αφαιρούνται άμεσα από τον οισοφάγο εξαιτίας της πιθανότητας ηλεκτρικού εγκαύματος του τοιχωματικού βλεννογόνου (κίνδυνος διάτρησης και μόλυνσης του μεσοθωρακίου). Εάν η μπαταρία εντοπίζεται στον στόμαχο, υπάρχει η πολυτέλεια αναμονής για 24-48 ώρες για αυτόματη κένωση, αν όμως δεν αποβληθεί στα κόπρανα μετά το πέρας του 48/ωρου, επιβάλλεται ενδοσκοπική αφαίρεση.
-Οι μικροί μαγνήτες είναι ακόμα ένα επικίνδυνο υλικό. Εάν το παιδί καταπιεί δύο ή περισσότερους ή εάν καταπιεί ένα μαγνήτη και ένα μεταλλικό αντικείμενο, αυξάνει ο κίνδυνος επιπλοκών (απόφραξης ή ρήξης) και επιβάλλεται η άμεση αφαίρεσή τους (ενδοσκοπικά εάν είναι στο στόμαχο ή χειρουργικά εάν στο έντερο)
-Μεγάλα αιχμηρά αντικείμενα (καρφίτσες – παραμάνες – οδοντογλυφίδες) ελλοχεύουν κίνδυνο διάτρησης και συστήνεται να αφαιρούνται. Μικρότερα αιχμηρά αντικείμενα (πχ πινέζες) μπορεί προωθούνται στο πεπτικό αλλά χρήζουν παρακολούθησης (έως και 15 ημέρες) ώστε εάν ενσφηνωθούν για >72 ώρες ή επί ανάπτυξης κλινικών συμπτωμάτων επιπλοκών, να ακολουθηθεί ενδοσκοπική ή χειρουργική αφαίρεση (ανάλογα με την θέση τους).
-Μικρά - μη αιχμηρά (αμβλεία) ξένα σώματα, όπως π.χ. κέρματα, αποβάλλονται σε ποσοστό 30% εντός 24 ωρών, εάν όμως δεν έχουν εντοπιστεί στα κόπρανα μετά την πάροδο 2-4 εβδομάδων, ο ακτινογραφικός έλεγχος θα βοηθήσει στην λήψη αποφάσεων για την σωστή αντιμετώπιση. Νομίσματα με διάμετρο μεγαλύτερη από αυτή του 1ευρώ, δύσκολα περνούν τον πυλωρό του στομάχου, στα νήπια οπότε χρήζουν ενδοσκοπικής αφαίρεσης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Και σε αυτήν την περίπτωση, η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη, ελέγχοντας και μειώνοντας τις πιθανότητες τα παιδιά να βρουν αφύλακτα μικρά αντικείμενα στο άμεσο περιβάλλον τους.
Η πλειονότητα των αντικειμένων ταξιδεύει εύκολα μέσα από τον πεπτικό σωλήνα και αποβάλλεται χωρίς πρόβλημα. Εγρήγορση και προσοχή πρέπει να υπάρχει για αντικείμενα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όπως μπαταρίες, μαγνήτες και αιχμηρά αντικείμενα
Η ψύχραιμη εκτίμηση του επεισοδίου κατάποσης ξένου σώματος και η άμεση παραπομπή του μικρού ασθενή σε ειδικευμένου ιατρούς, όταν χρειάζεται, είναι η πλέον ενδεδειγμένη αντιμετώπιση από τους γονείς
